18.8.08

Protexer o lector?





Álvaro –quince anos- guinda o libro enriba da mesa.

-Parabéns.

-Gustouche?

-Si. É moi crúa, pero está moi ben.

Ollámonos un intre, sorrimos. Espréitame a través deses os seus ollos riscados, tan fermosos. Os ollos de Aldara.

-Ti pensas iso?

-Que quere dicir “iso”?

-Da vida. Pensas que todo é unha merda, que nada paga a pena?

-Eu non son Gabriel, fillo. El é incapaz de ser feliz. Ti cres que eu son así?

Volve sorrir. Son a súa nai, algo arroutada, si, mais sempre divertida e agarimosa.

-Non, claro que non –sinálame co índice- O próximo vai ser o de relatos. Avísocho.


Finxo ignoralo, mentres a miña mente bule polos andeis do meu cuarto. Só teño un exemplar. Tereino que agochar.

26/08/08 - Supoño que non fai falla dicilo, pero nunca lle agocharía un libro aos meus fillos, aínda que cando os vexo cun dos meus nas mans a tentación é inmediata. Concordo co que di Dolores Vilavedra no Protexta de agosto sobre as lecturas dos rapaces. Entre as últimas lecturas de Álvaro -agora está a ler Made in Galiza- está o case inevitable Harry Potter, máis tamén Los perros de Tesalónica, de Askildsen, Matadero 5, de Vonnegut ou Cartero, de Bukowski. Gústame o pouso que lle deixan, as preguntas que me fai logo sobre o estilo ou a trama, a súa empatía cara ás aventuras e desventuras das personaxes.

8.8.08

Os milagres de Cristamar.

Chelo Suárez presentou hoxe na Coruña, nos Xardíns de Méndez Núñez, ao carón da Pardo Bazán, o seu último libro, IV Premio Narrativas Quentes. Parabéns!

7.8.08

"F. Kafka, Everyman", un artigo de Zadie Smith



The Tremendous World I Have Inside My Head: Franz Kafka: A Biographical Essay
by Louis Begley

Atlas and Co., 221 pp., $22.00

1.

How to describe Kafka, the man? Like this, perhaps:

It is as if he had spent his entire life wondering what he looked like, without ever discovering there are such things as mirrors.
A naked man among a multitude who are dressed.
A mind living in sin with the soul of Abraham.
Franz was a saint.[1]

Or then again, using details of his life, as found in Louis Begley's refreshingly factual The Tremendous World I Have Inside My Head: Franz Kafka: A Biographical Essay: over six feet tall, handsome, elegantly dressed; an unexceptional student, a strong swimmer, an aerobics enthusiast, a vegetarian; a frequent visitor to movie houses, cabarets, all-night cafes, literary soirees and brothels; the published author of seven books during his brief lifetime; engaged three times (twice to the same woman); valued by his employers, promoted at work.

But this last Kafka is as difficult to keep in mind as the Pynchon who grocery-shops and attends baseball games, the Salinger who grew old and raised a family in Cornish, New Hampshire. Readers are incurable fabulists. Kafka's case, though, extends beyond literary mystique. He is more than a man of mystery—he's metaphysical. Readers who are particularly attached to this supra-Kafka find the introduction of a quotidian Kafka hard to swallow. And vice versa. I spoke once at a Jewish literary society on the subject of time in Kafka, an exploration of the idea—as the critic Michael Hofmann has it—that "it is almost always too late in Kafka." Afterward a spry woman in her nineties, with a thick Old World accent, hurried across the room and tugged my sleeve: "But you're quite wrong! I knew Mr. Kafka in Prague—and he was never late."

(ler artigo completo en The New York Review of Books)

6.8.08

O Romeo, Romeo!

-En que pensas? –ela non contesta- Veña, tía. Estarás a pensar en algo.

-En ti, claro.

-Claro –repite quedo, mirando á punta das zapatillas- Que quere dicir claro? Abúrresme?

-Non. Amólasme.

Encolle os ombreiros.

-Vale. Iso podo entendelo. Acción, reacción. Pero o de que non pensas en nada non mo creo. Eu sempre estou a pensar en algo.

-De máis.

-Para alguén que di que non pensa en nada, de certo que si. A verdade. En que pensas?

-Se cho digo vasme deixar?

-Si. Ou non. Veña, si. Claro que si. Vaia, que ben soa. Claro. Claro. Claro. Préstasme a palabra?

-Cala. Por favor. Cala.

-Se ti falas eu calo. Se ti calas eu falo.

-Pensaba en ti.

-Ti nunca pensas en min.

-Non fago outra cousa que pensar en ti.

Óllaa escuro, negando o sorriso dos beizos. Sinala coa chave a porta pechada.

-Di “Ábrete, sésamo”

-Ábrete, sésamo.

-Que raro. Non abre. Din que a verdade abre todas as portas. Vasme dicir dunha puta vez en que estás a pensar?

3.8.08

O MONSTRO NO LABIRINTO

FRANZÖSIN KLINIK - POTSDAMER PLATZ

—Non parece moi entusiasmada.

Ela encolleu os ombreiros.

—Quieta. Só un minuto máis —fíxolle uns últimos axustes detrás das orellas— Gut. Ich mag die Herausforderungen —o seu aceno de estrañeza fíxoo decatarse e volver ao seu sitio o tradutor— Perdoe. Dicíalle que me gustan os retos –a máscara tiráballe nos extremos, e a moza abriu e pechou a boca para comprobar a súa elasticidade- É case perfecta. Se obviamos o tacto, claro. Sabe? O seu é o meu primeiro rostro. O primeiro que deseño, quero dicir. Normalmente os pacientes veñen a min buscando recuperar a súa beleza, non que lles cree unha nova.

—Eu non teño beleza que recuperar.

—Iso é ben doado de arranxar —xirou o asento ata poñela diante do espello— Un rostro moi especial. Inspiroume o seu colo —percorreu cos dedos o seu longo pescozo— Unha rareza. Ben. Quero que a leve posta durante as próximas vinte e catro horas, que se acostume ao seu novo aspecto. Terá que convivir con el o resto da vida.

—Por que esperar a mañá? Preferiría rematar con todo isto xa.

—Vaia! Tan indiferente e con tanta présa. Non sexa impaciente. Nun par de días volverá á súa casa co rostro definitivo, o de carne e ósos. Aproveite estas horas para visitar Berlín, vai un tempo estupendo. Pasee, visite os museos, tome un café, goce coas miradas alleas. Agora é unha muller fermosa.


NOLA'S AM WEINBERG - VETERANENSTRASSE

Ao principio pensou que nada cambiara. A xente seguía a mirala, mais pronto se decatou de que agora o facían con admiración, aceptando as olladas desafiantes da rapaza cun sorriso. Es unha de nós, semellaban dicir eses sorrisos, podes mirarnos como che pete.

Por primeira vez na súa vida sentou na terraza dunha cafetaría, a observar os matices cos que a fermosura marcaba os corpos da xente que paseaba polo parque. Apreciaba a beleza. Dende cativa ensinárana a facelo, sinalándolle as súas eivas, as diferenzas entre o seu rostro e os dos cativos perfectos que a rodeaban. Unha ensinanza cruel pero necesaria para a que, imperfecta nun mundo no que só se lles permitía o acceso aos mellores embrións —fermosos, intelixentes, lonxevos—, nacera só para que outros avaliasen o dano que a conciencia da súa inferioridade provocaría no seu desenvolvemento.

Estudou na mellor escola, alí onde só podían facelo rapaces con impecables expedientes xenéticos. Ela non estaba á altura, era imposible que o estivese, e o sistema establecido para a súa educación non a axudaba ren: as reunións semanais co equipo de psicólogos que avaliaban os seus progresos e que, segundo o protocolo establecido para o experimento, lle lían ao principio de cada reunión a extensa relación das súas inferioridades, as enfermidades que ignoraban os seus compañeiros de estudo para se cebaren famentas nela, o desprezo falsamente indiferente dos outros cativos do centro, o nivel de esixencia intelectual que a tiña sempre ao bordo do colapso. Mais dalgún xeito sempre conseguía ficar só un paso atrás, gañando o desconcertado respecto dos seus profesores e a xenreira do equipo científico que agardaba, semana tras semana, o derrubamento que prognosticaran e que xa había anos que esperaban.

Eles non sabían cal era a forza que a animaba. Dende cativa namorárase das súas eivas. Era diferente, si, e era a consciencia desa diferenza a que lle permitiu sobrevivir ao experimento que lle dera a vida coa soa idea de esnaquizarlla.

Aos dezaseis anos desapareceron da súa vida os test de avaliación que lle servían xunto coa bandexa do almorzo. Os resultados do experimento foron considerados unha rareza estatística e borrados. O estado concedeulle unha pequena asignación polos servizos prestados, e quedou ceibe para seguir coa súa vida. Foi entón, liberada da tutela da administración, cando se decatou do cárcere invisible no que a pecharan. Solicitou praza, xunto co obrigado código xenético, en todas as universidades do pais, mais as súas solicitudes foron rexeitadas. Á fin acollérona na mesma escola onde estudara, onde lle permitiron especializarse nunha materia que segundo eles non lle esixiría demasiado. Foi a primeira decepción.

A segunda foi moito máis persoal. Cando comezou a buscar traballo comprendeu en toda a súa extensión o significado da palabra paria. A xente non podía apartar a ollada dela, o seu aspecto físico incomodábaos, pero o verdadeiro problema era a súa actitude. Ningún empregador semellaba disposto a aturar a falta de humildade de quen consideraban un erro da ciencia, un monstro apenas humano.

Decidiu investir parte dos cartos recibidos en montar unha empresa dedicada ao que mellor coñecía, a beleza. Vendía os seus propios deseños exclusivamente na rede, o que a evitaba os desprezos e as olladas compasivas de clientes e provedores, automatizou todo o proceso para non ter sequera que atender os axentes que levaban e traían as mercadorías.

Paseniño a pequena empresa comezou a ter certo éxito, e pronto tivo que buscar quen a axudase. Foi así como o coñeceu. Presentouse na tenda sen máis credenciais que un grado en redes e uns ollos senlleiros nun rostro fermoso coma tantos e conseguiu o traballo cun considerable aumento na oferta económica inicial. O trato cun monstro é sempre desagradable.

Traballaban xuntos acotío. No seu trato el era cortés pero distante, coma se temese que a proximidade dela contaminase a súa inmaculada beleza. A rapaza, porén, buscaba o contacto, corrixindo as mans que dobraban as prendas, probando na pel del cada novo perfume para poder inclinarse sobre o seu pulso e capturar famenta o seu olor. Antes de coñecelo a súa galaxia só tivera un sol, ela mesma, unha anana negra, fría, incapaz de emitir luz. Coa chegada del a súa órbita cambiou, converténdoa nunha avelaíña ardida, ardente, que devecía por consumirse na súa luz.

Unha tarde bicouno. El limpou os beizos coa man e dixo: “Non volvas ofenderme”.


FRANZÖSIN KLINIK - POTSDAMER PLATZ

O médico foi moi profesional, sen caer na compasiva condescendencia a que estaba tan afeita. De certo que estaba acostumado a tratar con monstros coma ela, había accidentes, aínda inevitables, que deformaban os rostros, os corpos. Pero eses eran seres derrotados, pregando por recuperar a súa antiga fermosura. Ela nunca fora fermosa, mais lonxe de agochar a súa fealdade amosábaa cun orgullo que a resaltaba aínda máis. Muro e alzas, protección e desafío. O cirurxián, intrigado pola súa actitude, preguntoulle por que estaba alí. Ela argallou unha mentira indiferente. Sabía que o seu bisturí non chegaría tan fondo.

El explicoulle a operación polo miúdo e programou para un par de días despois a intervención. Antes, díxolle, tiñan que facer unha pequena proba. Non lle explicou máis nada. Sacáronlle sangue, medíronlle o cranio e o rostro, citárona para o día seguinte.

FRIEDRICHSTRAßE

Percorreu á cidade coa mesma obsesiva intensidade que cando cativa lle dedicara aos estudos. Nunca volvería a Berlín; para ela sempre sería á cidade onde enterrara o seu vello rostro, a súa vella vida. Quen querería volver ao lugar do seu pasamento?

Observou os escaparates da avenida. Por primeira vez na súa vida sentiuse fermosa, alí, rodeada das mellores tendas do país que non podían competir en sinxeleza e paixón cos seus deseños. O inesperado sentimento de superioridade animouna a chamalo. El estivo seco, faloulle só de pedidos e prazos de entrega, ela amosouse coqueta e divertida. Sentía o aire burbullar baixo os seus pés.


MUSEUMSINSEL

Atopou a verdadeira medida da súa beleza no museo exipcio, nunha sala ateigada de xente, tanta que tivo que se abrir paso cun sorriso —a primeira vez que utilizaba unha arma semellante— para abranguer o motivo de tanta atención. Achegouse á vitrina, ignorando os murmurios de sorpresa que medraban ao seu redor. Puxo as mans sobre o cristal e seguiu con dedos trementes os contornos do rostro pechado dentro, o xeneroso arco das cellas, o trazo riscado dos ollos, o nariz recto, os pómulos altos, os beizos carnosos, como o fixera esa mesma mañá no espello da clínica. Tallado en calcaria había tres mil anos, o seu novo rostro, o da raíña máis fermosa, ollábaa dende o interior da vitrina.

Entón o entendeu. Raíña o besta. Por vez primeira podía realmente elixir.


ANGLETERRE HOTEL

Pasou boa parte da noite esperta, mirando ao teito. Pensaba en como a vería el, o que sentiría cando entrase na nave e o saudase dende eses beizos de raíña. Quizais ao principio a rexeitase, pode que a súa beleza lle parecese só un disfrace, e como tal efémera. Pero ela guiaría as mans del polo seu novo rostro para facerlle ver que toda esa luz era súa, agora e sempre, e logo sentaría diante dos monitores a pedirlle información sobre as últimas entregas dos provedores, coma se o cambio non tivese máis transcendencia que a substitución dun elemento defectuoso no sistema informático, e comezaría a traballar, fría, perfecta, indiferente, agardando a que a órbita cambiase e el comezase a xirar ao seu redor, coma unha avelaíña ardida e ardente que devecese por consumirse na súa luz.

BERLIN U-BAHN

Sentou no mesmo centro do vagón. Na clínica ofrecéranse a recollela no hotel, pero ela rexeitou a proposición, famenta de olladas alleas; insegura na beleza como nunca o estivera na súa orgullosa fealdade, precisaba confirmar antes de entrar no quirófano a admiración nos ollos dos demais. Mais esta vez ninguén pareceu decatarse da súa luminosa aparencia, concentrados como estaban na incómoda presenza que viaxaba no extremo oposto do vagón.

O monstro tiña o cabelo negro e unha pel dun branco insán na que abrollaban uns beizos grosos e vermellos coma cereixas abertas. Abría e pechaba esa fenda sanguenta sen emitir son ningún, mentres retorcía entre as mans as perneiras do pantalón, torturado pola compaixón e o noxo dos demais viaxeiros, que o ollaban preguntándose de que escuridade saíra, a que noite pecha volvía. Dende detrás da súa máscara a moza podía sentir renxer as fisuras do home, as gretas que se abrían, unha detrás de outra, na súa brutal fraxilidade.

Sentiu tanta dó e asemade sóubose tan afastada do home, do monstro que ela mesma fora a véspera. Ela elixira ser unha raíña, si, e por un intre sentiu o impulso de achegarse a el e dicirlle ao ouvido mírame, aínda hai esperanza, mais por vez primeira na súa nova vida sentiuse feble, incapaz de dar ese paso que a afastaría da luz, que a marcaría aos ollos dos demais viaxeiros coa súa antiga escuridade. E ficou no asento, fermosa e miserable, ollando para o home coma unha espectadora máis.

Foi entón, cando a fráxil argamasa que mantiña suxeitas as pezas do monstro estaba a piques de escachar, cando sucedeu. Sen miralo, a fermosa muller que sentaba ao carón do monstro colleu unha das mans del, obrigándoo con delicadeza a soltar o tecido que aferraba, e logo levouna aos beizos, deixando que o dorso acariciase o seu rostro, abríndoa logo para bicarlle a palma. Había tanto amor nese aceno. Tanto.

A moza acorou, sen alento. Viuse dende fóra, un monstro agochado tras dunha fermosa máscara, cinsenta temendo sempre que o disfrace se esvaecese, viuse vivindo unha vida que non era a súa cun home fermoso que nunca a querería polo que era. Había uns minutos podería vivir así, querería vivir así. Agora quería máis. Queríao todo.

Arrincou a máscara, e o rumor escandalizado que medrara no vagón ante o xesto da muller volveuse cara a ela nun balbordo de indignada excitación. Cun aceno da man a rapaza apagou o tradutor automático que levaba nas tempas e mergullouse no idioma estraño e áspero. Non tiña interese ningún en escoitar o que se estaba a dicir dela. Con mínimas variacións levaba escoitándoo, escoitaríao toda a vida.


Accésit no Modesto R. Figueiredo 2006